ปูนา เป็นสัตว์น้ำประเภทที่มีกระดองเป็นเปลือกแข็งห่อหุ้มลำตัว กระดองมีลักษณะเป็นรูปไข่ซึ่งด้านหน้าโค้งมน กลม มีตา 2 ตา สามารถยกขึ้นลงไปมาในหลุมเบ้าตาได้ มีปากอยู่ระหว่างตาทั้ง 2 ข้าง เหนือเบ้าตามีปุ่มเล็ก ๆ ข้างละปุ่ม กระดองตอนหน้าระหว่างขอบตาแคบ และขอบบนมีหนามงอกออกมา กระดองปูนามีสีน้ำตาลดำ หรือน้ำตาลม่วง ปูมีขาเป็นคู่ รวม 5 คู่ ก้ามหนีบซ้ายและขวาจะใหญ่ไม่เท่ากัน เพราะมักจะใหญ่สลับข้างกัน สำหรับปูเพศผู้และเพศเมีย ลำตัวปูประกอบด้วย โครงสร้าง 3 ส่วนคือ ส่วนหัว (Head) ส่วนอก (Thorax) และส่วนท้อง(Abdomen) ส่วนท้องลักษณะคล้ายแผ่นกระเบื้องเรียงต่อกันอยู่ 7 แผ่น เรียกว่าจับปิ้ง จับปิ้งของปูเพศผู้มีขนาดเล็ก แต่จับปิ้งเพศเมียมีขนาดกลมกว้างใหญ่ เพื่อใช้ในการเก็บไข่และลูกปูไว้ ปลายจับปิ้งจะเป็นช่องเพื่อใช้ในการขับถ่าย คู่แรก เรียกว่า ก้ามหนีบ ใช้ในการจับสัตว์ที่มีขนาดเล็กเป็นอาหาร ก้ามหนีบของตัวผู้จะใหญ่กว่าตัวเมีย
